Mieć dzieci czy nie - Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL - Francja


W najbliższy weekend, odbędą się doroczne Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja, po raz pierwszy wyłącznie przez Zoom, z racji na czasy pandemii Covid-19. Tym razem ich tematem będzie pytanie o posiadanie dzieci, jakże istotne wobec aktualnych wydarzeń w Polsce. Podczas Dni EPFCL z udziałem wielu europejskich psychoanalityków, w których wezmą także udział członkowie FPPL, Anna Wojakowska-Skiba przedstawi psychoanalityczne spojrzenie na kwestię pragnienia dziecka w adopcji.

Anita Izcovich, przewodnicząca komitetu naukowego Dni, zapowiada je następująco:

Temat posiadania dzieci dotyczy nie tylko psychoanalizy, ale także dziedzin jej pokrewnych. Przede wszystkim dotyczy on historii, w której w zależności od epoki i kraju przyrost naturalny ulegał przyspieszeniu lub spowolnieniu. Także z perspektywy historycznej, w odniesieniu do struktury i funkcji rodziny, należy zauważyć, że o ile w przeszłości ojciec mógł sobie zapewnić władzę w rodzinie, to obecny dyskurs zwraca uwagę, że jest on zagrożony poprzez ewolucję prawa.

Tematem posiadania dzieci zajmuje się również antropologia, tradycyjnie [1] wpisując akt ich zrodzenia w elementarne struktury pokrewieństwa i związków międzyludzkich oraz poszukując świadectw oparcia, jakie ludzie znajdują w zapewnieniach o płodności, w mitach, obrzędach i fetyszach.

Odnajdziemy go także w sztuce, choćby we freskach Willi z Misteriami w Pompejach, odnoszących się do tajemnic Dionizosa, czy w „Leonarda da Vinci wspomnieniu z dzieciństwa” [2], do którego nawiązał Lacan próbując uchwycić jak ojciec poprzez „nie” dokonuje interwencji skutkującej pozbawieniem po stronie matki [3].

Mieć dzieci czy nie, to pytanie będące także oczywistym echem aktualnych wydarzeń we Francji, takich jak perspektywa prokreacji wspomaganej medycznie dla samotnych kobiet i dla par rodziców płci żeńskiej, a także takich jak możliwość częściowego zniesienia anonimowości tak zwanego dawcy zewnętrznego po to, aby dziecko po osiągnięciu pełnoletniości, mogło mieć dostęp do swojej tożsamości. Temat Dni dotyka zatem kwestii prawa, nowych przepisów w zakresie bioetyki, a także postępu w nauce, biologii i medycynie.

Zauważamy, że te obecnie dyskutowane zagadnienia dotyczą podstaw psychoanalizy. Ona sama odniosła się zresztą do kombinatoryki genetyki, aby rozwinąć problematykę tej części bytu żyjącego, która jest tracona w procesie reprodukcji na drodze płciowej. Z tego podziału, według psychoanalizy, bierze się bowiem pragnienie człowieka.

Kluczową kwestią poruszoną przez nauczanie psychoanalityka Jacquesa Lacana jest rozróżnienie opieki ze strony każdego z rodziców od ich pragnienia i od ich funkcji. Pytanie to dotyczy różnicy pomiędzy funkcją macierzyńską a pragnieniem matki; istoty pragnienia ojca, jeśli założyć, że bycie ojcem jest swoistą funkcją oraz rozróżnienia pomiędzy opieką matczyną i opieką ojcowską.

Te Dni Francuskiej Szkoły Psychoanalizy EPFCL będą okazją do sprawdzenia tego, czego uczy nas psychoanaliza na temat pragnienia dziecka, na temat przyszłości dziecka w aktualnych czasach, naznaczonych wpływem dyskursu naukowego i na tego, co jest przekazywane pomiędzy pokoleniami.

Dla psychoanalizy dziecko staje wobec zagadki pragnienia rodzicielskiego Innego, który je począł i z tego tytułu jest zawsze symptomem pary rodzicielskiej. Przypomnijmy sobie, jak Freud rozumiał potrzebę konstruowania przez dziecko wspomnień ekranowych i kłamstw sytuujących się poza wszelką materialną prawdą o jego pochodzeniu czy też sekretów rodzinnych, służących wypełnieniu treścią ojca idealnego i tematów fantazmatu.

Wreszcie, „zrobić sobie dziecko albo nie” odnosi się do tego, by upodmiotowić dyskurs rodzicielski, który w ten sposób wykracza poza prawdę dyskursu rodzinnego. Stawką w tej grze jest zatem nieredukowalność przekazywania pragnień rodziców. Psychoanaliza może zatem pozwolić podmiotowi, w obliczu dzieci, które stworzy lub nie, wypracować wiedzę na temat dziecka, którym sam się stał, w efekcie spotkania słów z ciałem. Inaczej mówiąc dla podmiotu istnieje możliwość wiedzy na temat tego, jak się zaimpregnował pozostałościami wody języka wobec sposobu, w jaki został poczęty.

Pytanie, jakie się w ten sposób pojawia przed psychoanalizą dotyczy tego, by wiedzieć jak daleko posuwają się postulowane obecnie zmiany, jakie są ich możliwe implikacje i w jaki sposób psychoanalityk dostosowuje się do subiektywności swoich czasów.

[1] Za C. Lévy-Straussem – przyp. tłum.

[2] Studium napisane przez S.Freuda w 1910 r. dostępne polskiemu czytelnikowi w zbiorze „Sztuki plastyczne i literatura”, Działa, tom X, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009.

[3] Chodzi o interwencję powodującą, że dziecko nie staje się wyłącznym obiektem satysfakcji matki. Z perspektywy psychoanalizy nie jest to bowiem uważane za korzystne dla niego.

Tłumaczenie i przypisy Anna Wojakowska-Skiba

Więcej informacji organizacyjnych znajduje się na stronie organizatorów: champlacanienfrance.net/JourneesNationales

Profil FB: https://www.facebook.com/events/1397672087292744

Ważne jest, aby osoby zainteresowane udziałem zarejestrowały się na stronie internetowej EPFCL-Francja do 29 listopada!
Rejestracja: http://www.champlacanien.net/public/payment_form_systempay_1/journees2020.php

Spotkanie odbywa się w języku francuskim i jest tłumaczone na włoski i hiszpański.

Mieć dzieci czy nie - Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL - Francja