Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja „Amour & Haine”, czyli miłości i nienawiści

Na przełomie listopada i grudnia odbędą się doroczne Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja, tym razem skupiające się na pasjonującym temacie „Amour&Haine”, czyli miłości i nienawiści. Publikujemy zapowiedź tego spotkania w tłumaczeniu na język polski, a także program wystąpień psychoanalityków z Francji, Katalonii, Belgii i Polski.

Podczas Dni, Sara Rodowicz-Ślusarczyk z FPPL będzie mówiła na temat ignorancji, trzeciej z wymienianych przez Lacana pasji bytu, obok miłości i nienawiści.

W Dniach weźmie również udział Anna Wojakowska-Skiba z FPPL.

 

Miłość i nienawiść

Krajowe Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja 30 listopada – 1 grudnia 2019 r.

Miłość i nienawiść, nienawiść i miłość pojawiają się, dzielą, ożywiają i biorą udział w strukturze wszystkiego co było i wszystkiego co pozostaje kluczową sprawą myślenia – od mitów aż po naukę, i przechodząc przez religię, filozofię i politykę. Czy to pod postacią filii, agape czy erosa. Dlatego nikogo nie dziwi, że sama psychoanaliza, ostatni z ukonstytuowanych dyskursów tworzących społeczną więź (a także, jeśli wierzyć Lacanowi „powrót w realnym wykluczenia kastracji i spraw miłości”) ma się zajmować tą piekielną parą.

Jeśli w samym sercu doświadczenia psychoanalitycznego – poprzez przeniesienie – znajduje się miłość, czy nawet miłości, to jednak dla psychoanalityków „zakładanych ekspertów” od tych spraw, miłość… to jak jakaś łacina! A dzieje się tak między innymi dlatego, że gdy tylko skupiamy się na miłości, to jawi się nam ona jako kwestia mowy, kwestia „lalangue” [1], czyli zjawisko splecione i utkane ze znaczących. Zresztą, czy ostateczną tezą Lacana na ten temat nie było stwierdzenie, że „miłość nie jest niczym innym niż nadawaniem znaczenia, innymi słowy, jest ona pusta”?

U Freuda centralną kwestię stanowi relacja między popędem i miłością, jako że pole seksualności składa się z jednej strony z cząstkowego i kawałkującego charakteru popędu (polimorficzna perwersja) – a z drugiej, z jednoczącej tendencji miłości, która przeciwstawia(łaby) się nienawiści.

Freud jest przede wszystkim przywiązany do miłości jako afektu, uczucia albo popędu, Lacan zaś wyobraża sobie miłość przede wszystkim jako pasję, nie tylko jako pasję znaczącego, ale jako „pasję bycia” (pasywną siłę) u istoty mówiącej [fr.: parlêtre]. Lacan wypowiedział się zatem odnośnie tego czym jest miłość, a to co powiedział na ten temat można by skondensować w następujący sposób: miłość jest aspirowaniem braku-w-byciu – czyli pustego podmiotu znaczącego – do bycia, za pomocą obiektu w którym lokuje on przyczynę swojego pragnienia. Inaczej: jest ona paradoksalnym złączeniem daru, jaki podmiot robi ze swojego braku-w-byciu z domaganiem się bycia od tej samej osoby, której z drugiej strony podarowuje swoją kastrację. W tym miejscu zarysowuje się pytanie, czy miłość wolna od nienawiści jest tylko wyobrażalna?

Dodajmy, że nienawiść jest tak samo „pasją bytu” – tak jak i ignorancja – i to być może na sposób bardziej radykalny niż miłość. Faktycznie, nienawiść ma to do siebie, że celuje w byt tam, gdzie miłość zwraca się do wiedzy.

Wraz z logicznym badaniem struktury, to Jeden i jego wybiegi pozwoliły opisać ten paradoks oraz owo realne będące w grze w miłości pojmowanej jako wydarzenie, mogącej nadejść nagle w miłosnym spotkaniu. Powiedzmy to w jednym zdaniu: w miłości podmiot chce się zjednoczyć (utworzyć jedno) z jedną (jednością), w danym przypadku kobietą, ale nie wszystko jedno jaką, czyli z jedną pośród innych, ale taką jedną, która przez jakiś rys jest jedyna (jedyność). W ten sposób w miłości łączą się jednoczenie [fr.: l’unir], jednostkowość [fr.: l’unaire] i jedyność [fr.: l’unicité]. Otóż [owo zjawisko, że] „Istnieje Jedno” [fr.: «Y a de l’Un»] [2] sprzeciwia się temu, czasami w sposób nienawistny. Nienawiść nienawidzi tego jednego, który pozostaje inny, tego bliźniego przed którego przesadnym kochaniem powstrzymuje samego siebie i chroni nas Freud. Nienawiść nienawidzi tego innego, który opiera się na ex-zystencji [3], nienawidzi tego podmiotu, który podtrzymuje siebie w wypowiadaniu. Nienawiść będzie celować w niego i w jego bycie. Chyba, że dojdzie do odwrócenia się nienawiści w pragnienie, w tym pokręceniu o którego możliwości poucza nas kliniczne doświadczenie.

Pojawiają się zatem pytania:

  • Jeśli miłość pozostaje „stosunkiem realnego do wiedzy”, jakie nauki ma z tego wyciągnąć psychoanaliza?
  • Czy domaganie się miłości jest też domaganiem się nienawiści?
  • Jak wyglądają sprawy współczesnych miłości i nienawiści?
  • Jak podążać za kwestią, którą Freud i Lacan pozostawili otwartą, czyli sprawą takiej miłości, która nie byłaby symetryczna wobec nienawiści?

[1] lalangue zapisywane łącznie to neologizm ukuty przez Lacana, powstały z połączenia la langue i nawiązujący do słowa lalation, czyli gaworzenia. Opisuje ten aspekt języka, który każda mówiąca istota przeżywa jako niepowtarzalny zestaw rezonujących brzmieniową rozkoszą elementów, nie niosących sensu i nie stanowiących łańcucha.

[2] «Y a de l’Un» zdanie to pojawia się w XX Seminarium J. Lacana „Encore”; Un = fr. Jeden lub Jedno. Pisane wielką literą, słowo to nawiązuje do złożonej koncepcji Lacana, jaka wyłania się w latach 70.; za pomocą tego terminu Lacan określał zarówno pojedyncze elementy, utrwalające rozkosz w symptomie, jak i „Jedno wypowiadanie” [fr. Un dire] które dotyczy samotności i wiąże wszystko, to co jest wypowiadane w jedność tej wypowiadającej istoty mówiącej.

[3] Zapis słowa egzystencja stosowany przez Lacana dla wyodrębnienia przedrostka „ex”, określającego zewnętrzność, jak i końcówki „sistance”, nawiązującej do uporczywego napierania, czyli „insistance”.

 

PROGRAM

WIECZÓR PRZYGOTOWUJĄCY

KOMITET NAUKOWY

  • Sidi Askofaré
  • Fanny Matte
  • Catherine Talabard
  • Elisabete Thamer
  • Ali Tissnaoui
  • Anastasia Tzavidopoulou
  • Natacha Vellut (responsable des JN)

KOMITET ORGANIZACYJNY

  • Karim Barkati
  • Anne-France Chatiliez-Porge
  • Céline Guéguan-Casagrande
  • Maud Hildebrand
    Adèle Jacquet-Lagrèze
  • Adrien Klajnman
  • Aline Pommereau
  • Ali Tissnaoui (responsable de l’organisation)

INFORMACJE I ZAPISY